“Je wordt beter door slechter te worden.”
– Johan Cruijff
Barcelona begon het seizoen met een groot verlies, namelijk het vertrek van Neymar naar Paris Saint-Germain. De nieuwe coach Ernesto Valverde, overgekomen van Athletic Bilbao, moest dit gemis zien op te vangen. Hij besloot het herkenbare systeem van Barcelona overboord te gooien en te schakelen naar een 1-4-4-2 formatie. Mede om de gekochte spelers te kunnen toepassen in het spel van Barcelona. Na het seizoen van Barcelona beklijft er een dubbel gevoel. Aan de ene kant hebben ze La Liga en de Copa del Rey binnengehaald. Anderzijds is de pijnlijke uitschakeling tegen AS Roma in de kwartfinale van de Champions League. Deze machteloze vertoning van Barcelona blijft toch in het geheugen zitten. Veel analisten rekenen Barcelona af op het avontuur in de Champions League, maar is dit wel terecht? Reden voor dit artikel om dieper in te gaan op de tactiek van Valverde’s Barcelona.
Formatie/ Statistieken
Barcelona wordt veelal geassocieerd met een 1-4-3-3 (PNA) systeem, waarbij er gespeeld met een ‘valse spits’. Het spel kenmerkte zich door de korte combinaties en driehoekjes (Tiki-Taka). O.a. Guardiola boekte hier enorme successen mee. Het afgelopen seizoen is dit echter veranderd. Coach Ernesto Valverde, overgekomen van Athletic Bilbao, introduceerde de 1-4-4-2 formatie. Barcelona ging zich meer richten op de defensieve organisatie en een meer directe manier van aanvallen (zie formatie). Deze manier van spelen werd mede veroorzaakt door het vertrek van Neymar naar Paris Saint-Germain, die altijd als vaste linksbuiten gepositioneerd stond. Zijn positie moest worden opgevangen, maar er stond geen directe vervanger klaar. Het schakelen van formatie heeft Barcelona veel succes geleverd. In de competitie werden 28 van de 38 wedstrijden gewonnen, negen wedstrijden gelijk gespeeld en een wedstrijd verloren. Barcelona werd kampioen met een puntenaantal van 93 punten. Er werden 99 doelpunten gemaakt en 29 doelpunten geïncasseerd (doelgemiddelde 70). Wederom won Messi de gouden schoen met 34 doelpunten. Tot slot moet ook het balbezit van gemiddeld 60.3 procent over alle competities worden vermeld.
1. Aanvallende structuren
1.1 Opbouw via Messi aan de rechterzijde
Ter Stegen is in balbezit in het strafschopgebied. De centrale verdedigers (Umtiti en Piqué) bieden zich aan naast het strafschopgebied. Doordat Ter Stegen door de aanvallende middenvelder (10) van de tegenstander onder druk wordt gezet, kiest hij voor de pass naar Piqué (1). Piqué speelt onder druk van de vijandelijke linksbuiten (11) Sergi Roberto aan (2). Ondertussen maakt Dembélé de loopactie naar het centrum en laat Messi zich naar de zijlijn uitzakken. Sergi Roberto speelt langs de lijn Messi aan (3) en bevrijdt zich van de druk van de vijandelijke linker middenvelder (8). Vervolgens laat Messi de bal vallen op Dembélé (4). Rakitić heeft ondertussen de loopactie gemaakt schuin onder Dembélé en wordt aangespeeld (5). Rakitić speelt Iniesta aan (6), die zich vanaf de linkerzijde heeft vrijgelopen in het centrum. De vrije Alba kan worden bereikt door Iniesta (7).
1.2 Opbouw vanuit de pass naar Alba
Ter Stegen bevindt zich in het strafschopgebied met de bal aan de voet. De tegenstander probeert door middel van hoge pressie de bal te veroveren. De vijandelijke spits (9) zet druk op Ter Stegen en blokkeert tevens de passlijn naar Piqué. Ter Stegen trapt door de lucht uit naar Alba (1). Ondertussen laat Iniesta zich zakken naar de positie linker centrale middenvelder. Alba dribbelt op, totdat hij zich voor de rechtsback bevindt en speelt de bal vervolgens zijwaarts naar Iniesta (2). Inmiddels is Messi naar de as geslopen, waardoor de controlerende middenvelder (8) van de tegenstander hem moet opvangen. Iniesta kan nu vrijuit Rakitić bereiken (3). Aan de rechterzijde maakt Dembélé ruimte voor de opkomende Sergi Roberto. Dembélé wordt door Rakitić aangespeeld (4) en kaatst direct op Sergi Roberto (5). Sergi Roberto speelt de bal tussen de linies in naar Messi (6). Messi geeft de steekpass tussen de rechtsback (2) en rechter centrale verdediger (3) door richting de lopende Suárez (7). Hij komt in de één-tegen-één-situatie met de vijandelijke keeper (8).
1.3 Opbouw via de lopende Rakitić
Wederom is Ter Stegen in het bezit van de bal. De spits (11) van de tegenstander zet druk op Ter Stegen, terwijl hij de passlijn naar Piqué blokkeert. Ter Stegen kiest voor de pass naar de uitzakkende Busquets (1), zodat Piqué via de driehoek alsnog bereikt wordt (2). Ondertussen zakt Sergi Roberto langs de zijlijn in. Hij wordt aangespeeld door Piqué (3). Sergi Roberto wordt meteen onder druk gezet door de controlerende middenvelder (8). Rakitić en Dembélé maken de loopactie in tegengestelde richting. Rakitić trekt naar de zijkant, waardoor Sergi Roberto onder druk uit kan voetballen (4). Rakitić kan het spel vervolgens verleggen via Busquets (5) richting Messi (6). Messi heeft zich wederom laten uitzakken naar de positie van aanvallende middenvelder.
1.4 Opbouw via uitzakkende Busquets
Tijdens het balbezit van Umtiti worden er verschillende loopacties gemaakt. Alba en Sergi Roberto gaan verder op het veld staan. Busquets laat zich zakken tussen de twee centrale verdedigers (Umtiti en Piqué) en wordt aangespeeld door Umtiti (1). Er ontstaat een drie-tegen-twee-situatie tegen de vijandelijke aanvallers (9 en 10). Busquets speelt Umtiti in de loop aan (2). Door de loopactie van Iniesta, richting de middencirkel, komt de passlijn naar Suárez vrij. Umtiti speelt Suárez aan (3), die op zijn beurt de bal laat vallen op Iniesta (4). Iniesta zoekt naar Messi tussen de linies (5). Messi verlegt het spel naar Alba aan de linkerzijde (6). Alba trekt de bal terug (7) over de grond, zodat Messi tot schieten kan komen (8).
1.5 Opbouw onder druk via Rakitić en Busquets
De tegenstander zet hoog druk met twee spitsen (9 en 10). Ter Stegen speelt Piqué aan (1) naast het strafschopgebied. De passlijn terug naar Ter Stegen wordt afgesloten door de spits (9) van de tegenstander, dus Piqué speelt schuin voorwaarts Rakitić aan (2) in de as van het veld. Rakitić wordt onder druk gezet door de vijandelijke controlerende middenvelder (8), waardoor hij de bal kaatst op Sergi Roberto (3). Ook Sergi ervaart druk van de linksbuiten (11). Hij speelt Dembélé aan (4) langs de zijlijn. Ondertussen heeft Messi zich laten uitzakken om een driehoek te creëren (gemarkeerde driehoek). Dembélé kan nu de bal laten vallen op Messi (5). De centrale- en rechter middenvelder (6 en 7) van de tegenstander kantelen naar hun linkerzijde om de afstand naar Messi te verkleinen. Er opent zich nu een passlijn naar Busquets (5), die op zijn beurt meteen Iniesta kan bedienen (6). Vervolgens dribbelt Iniesta schuin voorwaarts, zodat hij de vijandelijke rechtsback (2) laat uitstappen. Alba heeft nu vrije ruimte aan de linkerzijde (7).
1.6 Aanval met voorzet vanaf de linkerzijde
De tegenstander vangt Barcelona op in een 1-4-4-2 formatie. Umtiti kan vrij opbouwen en speelt Busquets (1) aan tussen de twee spitsen (9 en 10). Er is voor Busquets te weinig ruimte om voorwaarts te spelen, dus kaatst hij op Piqué (2). Inmiddels kiezen de backs (Alba en Sergi Roberto) positie hoger op het veld. Ook Iniesta en Rakitić kiezen een andere positie. Piqué kan nu met de voorwaartse pass Rakitić bereiken (3), die op zijn beurt Iniesta kan aanspelen (4). Iniesta kan worden aangespeeld, omdat de controlerende middenvelders van de tegenstander (6 en 8) de passlijn naar de uitzakkende Messi afschermen. Iniesta speelt Alba aan de linkerzijde aan (5). Hij komt tot de voorzet, waarbij er verschillende opties zijn. De bal voorgeven ter hoogte van de eerste paal richting Suárez (6), de bal ter hoogte van de tweede paal richting Coutinho (7) of de lage voorzet geven naar de rand van het strafschopgebied (8), waar Messi een gevaarlijke schietkans krijgt (9).
1.7 Aanval vanuit dubbele loopactie Suárez
De tegenstander zet vroeg druk op Piqué en Umtiti via de spits (9) en linksbuiten (11), dus kiest Ter Stegen voor de pass over de grond naar de uitzakkende Alba (1). De vijandelijke rechtsbuiten (7) probeert Alba op te sluiten. Alba kan hieraan ontsnappen, doordat Iniesta met zijn loopactie de passlijn naar Suárez opent. Na de pass richting Suárez (2), maakt Iniesta zich direct weer aanspeelbaar. Ondertussen maakt Alba de loopactie naar de ruimte aan de vijandelijke rechtsback (2). Hij ontvangt de bal in de loop van Iniesta en heeft verschillende opties. De meest gevaarlijke optie is steekpass achter de vijandelijke rechter centrale verdediger (3) op Suárez (5), zodat hij tot directe scoringskans kan komen. De tweede optie is de pass naar Messi (6), die op zijn beurt de steekpass verzorgt voor Suárez (7).
1.8 Aanval met wisselwerking tussen Alba en Messi
De tegenstander trekt zich terug naar de eigen helft, waardoor Umtiti vrij Busquets kan aanspelen rond de middenlijn (1). Busquets speelt vervolgens Messi aan (2), direct na zijn loopactie richting de bal (tussen de linies). Ondertussen bindt Iniesta de rechtsback (2) van de tegenstander door hem, tijdens zijn loopactie, mee te trekken naar het centrum. Er ontstaat nu ruimte in de half-space aan de zijkant van het strafschopgebied (gemarkeerde zone). Alba maakt de loopactie naar deze zone en ontvangt de steekpass op maat van Messi (3). Suárez en Dembélé kiezen positie in het vijandelijke strafschopgebied. Zij dienen als bliksemafleiders voor Messi, die wordt aangespeeld op de rand van het strafschopgebied door Alba (4). Het resulteert in goede schietkans voor Messi (5).
1.9 Aanval via Messi en Iniesta tussen de linies
Piqué speelt de uitzakkende Messi aan (1). Messi biedt zich aan tussen de twee controlerende middenvelders (6 + 8) van de tegenstander. Na de kaats op Rakitić (2), maakt hij direct de loopactie tussen de linies (gemarkeerde cirkel). De passlijn naar Messi wordt in eerste instantie door de vijandelijke controlerende middenvelder (8) afgeschermd, dus volgt de pass via Busquets (3) naar Messi (4). Inmiddels heeft Iniesta zich ook tussen de linies vrijgelopen, zodat hij aanspeelbaar is voor Messi (5). Suárez maakt de loopactie tegendraads, zodat er ruimte ontstaat in de linker half-space voor Messi. Na zijn loopactie volgt de steekpass van Iniesta (6) en kan Messi tot scoren komen (7) .
1.10 Aanval met de combinatie tussen Coutinho en Messi
Coutinho loopt zich vrij in de ruimte tussen linksback (5) en de controlerende middenvelder (8). Hij wordt aangespeeld door Piqué (1). Sergi Roberto maakt de loopactie langs de rechterzijde. Hij ontvangt de bal van Coutinho (2) en dribbelt voorwaarts. De linksback (5) van de tegenstander loopt de ruimte dicht, waardoor Coutinho wederom aanspeelbaar is (3). Inmiddels heeft Messi zich naar de positie van aanvallende middenvelder verplaatst. Hij krijgt de bal van Coutinho (4), die direct de loopactie maakt naar de half-space. Hij krijgt de steekpass van Messi in deze ruimte (5) en komt oog-in-oog te staan met de centrale verdediger (4) van de tegenstander. Hij geeft de lage voorzet naar de tweede paal (6), waar Suárez de bal heeft voor het intikken.
1.11 Aanval met korte combinatie tussen Messi en Suárez
Rakitić heeft de bal veroverd op de helft van de tegenstander. Hij speelt zijwaarts naar Busquets (1). Ondertussen maakt Messi zich los van zijn directe tegenstander (5), zodat hij de bal kan ontvangen van Busquets (2). Paulinho maakt de loopactie naar de spitspositie en trekt daarbij de verdedigende middenvelder (6). De passlijn naar Suárez is nu geopend en wordt benut door Messi. Hij speelt Suárez aan (1) en beweegt zelf door. Suárez laat de bal vallen op Messi (4), die zich nu in een gevaarlijke positie bevindt. De rechtsback en de centrale verdediger (2 + 3) van de tegenstander verkleinen de afstand tussenbeide. Suárez maakt een tegendraadse loopactie en komt uit tussen de twee centrale verdedigers (3 + 4). Hij ontvangt de steekpass van Messi (5) en komt in een goede scoringspositie.
1.12 Aanval na vrijspelen Messi door de wisselpass
Busquets heeft zich laten uitzakken als derde centrale verdediger. Hij speelt schuin voorwaarts Vermaelen aan (1), die op zijn beurt de pass naar Coutinho verstuurd (2). Coutinho laat zich tussen de linies uitzakken en ervaart ruimte door de loopactie van Digne aan de linkerzijde. Coutinho speelt vervolgens de wisselpass naar Messi (3), die zich aan de rechter zijlijn heeft gepositioneerd. Ondertussen maakt Paulinho de loopactie naar de spitspositie. Na de aanname van Messi volgt de loopactie van Sergi Roberto binnendoor. Hij bindt de linksback (5) van de tegenstander aan zich. Messi dribbelt naar binnen en kiest voor de hoge steekpass naar Paulinho (4). Paulinho beweegt uit de rug van de centrale verdediger (4) en ontvangt een bal op maat van Messi, waardoor hij in scoringspositie komt (5). Hij heeft eventueel nog een afspeelmogelijkheid in de vorm van Suárez.
2. Verdedigende structuren
2.1 Druk zetten op de rechtsback
De tegenstander heeft bij de linker centrale verdediger (4) de bal. Barcelona laat de centrale verdediger (3) vrij aanspelen. Vervolgens gaat Suárez gematigde druk geven op de rechter centrale verdediger (3). Door met een bochtje aan te lopen, dwingt hij de centrale verdediger (3) de rechtsback (2) aan te spelen. Iniesta zet direct druk op de vijandelijke rechtsback (2). Alba sluit de vijandelijke rechtsbuiten (7) in bij de zijlijn. De gehele ploeg kantelt naar de linkerzijde. Rakitić en Coutinho verdedigen de zone op het middenveld. Messi houdt met een schuin oog de pass naar de vijandelijke verdedigende middenvelder (6) in de gaten. Mocht Messi te laat zijn kan Rakitić doordekken.
2.2 Tegenstander terugdringen naar de keeper
Barcelona kiest ervoor om de tegenstander vroegtijdig onder druk te zetten. Suárez dwingt de rechter centrale verdediger (3) in te spelen naar de linker centrale verdediger (4). Direct zet Messi voorwaarts druk op de speler (4) die de bal ontvangt, en dwingt hem terug te speler naar de keeper (1). Ondertussen zijn Iniesta, Coutinho en Busquets dichter bij elkaar gaan spelen, zodat er een drie-tegen-twee-situatie ontstaat op het middenveld. De reden hiervoor is het doorstappen van Rakitić naar de vijandelijke verdedigende middenvelder (6). Hij moet zorgen dat keeper niet onder druk uit kan voetballen via de verdedigende middenvelder (6). De vijandelijke keeper kiest voor de uittrap naar rechtsback (2). Het middenveld, bestaande uit Busquets, Coutinho en Iniesta, kantelt nu naar de linkerzijde. Iniesta stapt door naar de rechtsback (2), Busquets schermt de aanvallende middenvelder (10) af en Coutinho vangt de controlerende middenvelder (8) op.
2.3 Twee lijnen van vier (laag blok)
De tegenstander heeft de bal bij de linksback (5). Hij heeft geen optie voorwaarts dus speelt de bal terug te op de rechter centrale verdediger (3). Hij kiest voor de pass in de loop van de opkomende rechtsback (2). De gehele ploeg van Barcelona schuift op naar de linkerzijde. Tijdens het opschuiven naar de linkerzijde gaat Barcelona in twee lijnen van vier verdedigen. Een belangrijk aandachtspunt hierbij is de zonale dekking. Je vangt de speler op die in jouw specifieke zone komt. Zo vangt Iniesta de rechtsback (2) op. Busquets zorgt voor de rugdekking van Iniesta. Alba blijft in de zone staan om de ruimte te verdedigen voor eventuele de opkomende back (2) of de rechtsbuiten (7). Rakitić verkleint de ruimte naar Busquets en houdt ook de aanvallende middenvelder (10) van de tegenstander in de gaten. Ook Coutinho sluit bij en let daarbij op de controlerende middenvelder (8).
2.4 Busquets als extra rugdekking
De tegenstander dwingt Barcelona terug naar de eigen helft. Ze bouwen op via de centrale verdediger (3). Hij speelt in (1) naar de verdedigende middenvelder (6), die zoekt naar de pass tussen de linies richting de aanvallende middenvelder (10). Deze passlijn wordt geblokkeerd door Busquets. Ondertussen zet Rakitić lichte druk op de defensieve middenvelder (6). De pass wordt naar de rechtsback (2) gespeeld (2), die op zijn beurt de rechtsbuiten (7) bedient (3). Alba stapt door de naar de rechtsback (7), waardoor er ruimte in de half-space ontstaat (gemarkeerde zone). Deze ruimte wordt bespeeld (4) door de vijandelijke aanvallende middenvelder (10). Hierdoor wordt Umtiti gedwongen de speler op te vangen in de zone. Busquets herkent het moment van gevaar en laat zich inzakken tussen Piqué en Umtiti, zodat Barcelona een overtalsituatie blijft houden in het strafschopgebied. Wanneer de aanvallende middenvelder (10) de bal voorgeeft, kan Busquets deze opvangen of wegwerken (gele cirkel).
2.5 Druk zetten tegen een driemansopbouw
De tegenstander bouwt op met drie centrale verdedigers (3 + 4 + 6). Suárez dwingt de rechter centrale verdediger (3) naar de centrale verdediger (6) te spelen. Nu geeft ook Messi druk, waardoor de bal wordt verplaatst naar de linker centrale verdediger (4). Dembélé zet vervolgens druk en blokkeert tevens de passlijn naar de linker vleugelverdediger (5). De tegenstander bereikt via de driehoek met de controlerende middenvelder (8) alsnog de vleugelverdediger (5). Nu in het Sergi Roberto die doordekt naar de linker vleugelverdediger (5). Zijn tegenstander, de linksbuiten (11) wordt door Piqué overgenomen. Ook de linkerzijde (Alba en Iniesta) kantelt mee om de onderlinge afstanden klein te houden.
Conclusie
Het falen in de tweede wedstrijd tegen AS Roma lijkt een incident te zijn geweest. De rest van de wedstrijden maakte Valverde’s Barcelona een zeer degelijke indruk. De verandering van formatie en speelstijl heeft twee prijzen opgeleverd, voornamelijk in La Liga bleken ze oppermachtig te zijn. De vrije rol in balbezit voor Messi is cruciaal voor de creativiteit van het systeem. Evenals het afmaken en druk zetten van tweede spits Suárez. Daarnaast moet rol van zowel Alba als Sergi Roberto benoemd worden. Ze bestrijken de gehele zijde en leveren belangrijk werk. Tot slot nog een speciale vermelding voor Rakitić en Busquets. Zij controleren samen vrijwel iedere wedstrijd op het middenveld, waardoor Barcelona veel in balbezit kan spelen.
De Analyserende Trainer 
Geweldig om te lezen. Ik hoop om meer van dit soort diepgang te kunnen lezen in toekomstige artikelen.
LikeLike